2.1.07

Reactie op de reacties

Veel lezers van mijn artikel 'Weimar in aanbouw-deel 1' zijn blijkbaar gestruikeld over mijn gebruik van het begrip "fascisme" in verband met de PVV, de nieuwe partij van Geert Wilders.

In mijn artikel schreef ik dat:
de PVV de belichaming van een paniekerig soort van conservatisme is dat een middenpositie tussen prudent conservatisme en fascisme inneemt met een natuurlijke neiging tot de laatste stroming.
Met die bijzin heb ik een gedachte herhaald - ontleend aan de niet zo bekende, conservatieve politiek filosoof Aurel Kolnai (1900-1973) - die ik in april vorig jaar al heb geuit in de Rooseveltlezing. Daarin heb ik uitvoerig uiteen gezet wat ‘prudent conservatisme’ is, en waarom alleen die stroming m.i. een adequaat tegenwicht kan bieden tegen ‘paniekconservatisme’ en het gevaar van neofascisme.

Nu wordt het woord ‘fascisme’ vaak gebruikt als een demoniserend label; vooral de vijanden van Fortuyn hebben het destijds als wapen tegen deze grote politicus ingebracht. De zaken die Kolnai opvoert als typering van het ‘paniekconservatisme’ (wat dus een tussenfase op de weg naar fascisme kan zijn) zijn niet alle op de PVV van toepassing. Voor een belangrijk aspect geldt dit echter wel: de zowel on-conservatieve als on-liberale neiging, en vooral het toegeven aan die neiging, om bij ieder probleem dat zich aandient onmiddellijk en uitsluitend de gewelddadige arm van de staat te hulp te roepen. Bij de PVV wordt de staat een almacht toegedicht en toegekend die in het federalistische denken van liberalisme en conservatisme niet bestaat. De macht van de staat is daar altijd begrensd door checks and balances, waaronder de macht van lagere overheden en de grenzen van de Grondwet.

Mijn artikel ‘Weimar in aanbouw’ ging echter niet over het probleem van het paniekconservatisme, maar over de constitutionele crisis waarin Nederland zich bevindt, en de zoektocht naar oplossingen daarvoor. Ik hoop op een even gepassioneerd debat over dat probleem.

4 comments:

Anonymous said...

Voor de zoektocht naar oplossingen van de constitutionele crisis in Nederland voel ik mij in het geheel niet gekwalificeerd, maar misschien mag ik wel opmerken dat de Nederlandse situatie, gemeten aan die van veel andere west-europese landen, niet zó bijzonder is: na verkiezingen bijzonder kleine meerderheden met weinig vertrouwen van de meerderheid van de kiezers. In Groot Brittanië is er geen ruimte voor kleine partijen, wel voor extremistische facties binnen de grote partijen. In België en Frankrijk vertaalt het ongenoegen van een zeer substantieel deel van het electoraat zich in een stem op een partij waarvan door de gevestigde partijen is afgesproken dat die geen deel van de regeringsmacht zal krijgen. In Duitsland: patstelling tussen de twee grootste partijen die geen van beide groot genoeg zijn voor een meerderheid in het parlement. Het lijkt er niet op dat een districtenstelsel of een partieel districtenstelsel zoals in andere landen bestaat tot een wezenlijk betere situatie leidt. Voorts is één probleem in o.a. Frankrijk en Duitsland precies hetzelfde als in Nederland: de verzorgingsstaat dreigt onbetaalbaar te worden, maar de belanghebbenden bij het intact blijven van de verzorgingsstaat zijn zó talrijk geworden, dat het nog lang kan duren voor er voor mogelijk noodzakelijke maar voor velen in eerste instantie pijnlijke ingrepen langs demokratische weg een politieke meerderheid tot stand komt. Kortzichtig eigenbelang is nu eenmaal (begrijpelijkerwijs)altijd een belangrijke factor bij het bepalen van je stem op een politieke partij. En de som (of het product, of hoe zou je het moeten noemen) van al die kortzichtige eigen belangen zoals die in een demokratie tot uitdrukking komen is nu eenmaal niet noodzakelijkerwijs een politiek die de maatschappij als geheel het meest tot heil strekt. Dat probleem lijkt me onoplosbaar, ook als de speciale constitutionele crisis die we nu in Nederland hebben en voor zover die speciaal is, zou worden opgelost.

Anonymous said...

Alle politieke oplossingen zijn alleen maar een mantel om de identiteitscrisis van Nederland te bedekken. De constitutionele crisis is alleen maar een gevolg van de identiteitscrisis.
Hoewel ik natuurlijk niet voor een nog grotere politieke crisis ben, is het goed dat Nederland geconfronteerd wordt met zichzelf.
Dat moment is al meer dan een eeuw uitgesteld sinds de invoering van het algemeen kiesrecht.
In de culturele ontwikkeling zitten een aantal pscychologische processen in, die onvermijdelijk moeten worden uitgespeeld. Het kan niet anders. De oplossing ligt in inhoudelijk moreel en cultureel leiderschap. Met echte resultaten.
Nederland heeft echte Leiders nodig. Niet alleen als symbool, maar ook iemand die het emotionele , rationele en morele kan verenigen in een persoon. Filosofische kennis en een visie is dus niet genoeg.
Zo'n persoon moet ook een hoge mate van zelfactualisatie bezitten.

Unknown said...

Zeer verstandig om de PVV met fascisme te associëren en vervolgens te roep dat het zo niet bedoeld was.
Bart Jan, waar vestig jij je hoop op? Wat is jouw drijfveer in het leven?
Na je opstap uit de PVV ben je bij mij in aanzien gedaald. Niet door die overstap, maar door je krampachtige en enigsinds kinderlijk gefrustreerd overkomende houding. In de interviews met jou was je bezig met jezelf en niet met het landsbelang. Jij als protestant christelijk conservatief had een 'fout' gemaakt, de PVV was een vergissing. En dat 'foutje' moet weggepoetst worden, ten koste van...vriendschap, betrouwbaarheid en geloofwaardigheid.
Al die PVV-stemmers hadden wel hoop dat de 'club van Wilders' het tij nog kon keren. Ipv de verdeeldheid op rechts -waar jij je zo gigantisch veel kopzorgen over maakte- achter je te laten en nu de enige rechtse/conservatieve partij in de kamer te steunen (met opbouwende kritiek) geef je de ene steek in de rug na de andere. En je weet wat links met zulke dingen doet, zij zijn de lachende derde! Als gelovig Christen en conservatief zijnde, heb je me teleurgesteld en verbaast. Geen mens is volmaakt en dus ook geen partij, maar is er daarom geen hoop meer? Een lichtpuntje?
Bart Jan, het is net Kerst geweest en een Nieuw jaar!
In theorie kun je best wel ergens gelijk hebben, maar de realiteit van de alledaagse praktijk voor ogen houden is wel iets wat je niet over het hoofd moet zien. Wilders is een mens met fouten, jij en ik ook. Maar de God van Israël zal helpen en redden. Een gebed voor Nederland doet meer als duizend essays.
Ik kan wel blijven schrijven, maar wat heeft het voor zin?

Ik wens je een Hoopvol en Afhankelijk 2007 toe!

D.

ACP said...

Volgens mij gaat het helemaal niet om of er al dan niet redelijke oplossingen bestaan. Want volgens mij is het probleem veel eerder dat dit volk absoluut niet is te bewegen, tenzij de schappen in de supermarkten in een klap leeg zouden komen te staan (tengevolge van een buitenlandse ingreep nog wel). En dat men dan uit accuut eigen belang ongewone activiteit ten toon gaat spreiden, dat redelijk gekanaliseert zou kunnen worden ... om veranderingen tot stand te brengen.

Reformatie, als het hier ooit plaats gaat vinden zal daarom nooit het pad volgen dat een Wilders heeft gekozen, maar als het gebeurt steeds geweldadigd zijn. Daarom vrees ik dat dit land en volk helaas eerder geruisloos zal verdwijnen als sneeuw voor de zon.